Elektronik Ticaret Mevzuatı Kapsamında Getirilen Yeni Sistem
4 Ocak 2020’de Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Değişiklik Yönetmeliği”) ile elektronik ticaret mevzuatında elektronik ticaret faaliyetinde bulunan tüm gerçek ya da tüzel kişileri yakından ilgilendirecek değişiklikler yürürlüğe girmiştir. Bu yazımızda kısaca söz konusu değişikliklerin neler olduğu ve hizmet sağlayıcılar için başlıca ne gibi yükümlülükler getirdiği irdelenecektir.
6563 sayılı Elektronik Ticaret Düzenlenmesi Hakkında Kanun (“ETK”) ve Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik (“ETK Yönetmeliği”) çerçevesinde ‘elektronik ticaret’, fiziki olarak karşı karşıya gelmeksizin, elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrimiçi iktisadi ve ticari her türlü faaliyet olarak; ‘ticari elektronik ileti’ ise telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletiler olarak tanımlanmaktadır.
Bilindiği üzere; elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişilerin, yani hizmet sağlayıcıların, tüketici olsun veya olmasın müşterileri yahut potansiyel müşterileriyle kurduğu her türlü iletişim –doğum günü veya özel gün kutlamaları, kampanya, indirim, yeni koleksiyon bilgilendirmeleri v.b. ‘ticari elektronik ileti’ sayılmakta ve ticari elektronik iletiler gönderilmeden önce alıcılardan onay alınması gerekmektedir.
ETK Yönetmeliği, söz konusu onayın ne şekilde alınacağını, onay alınması gerekmeyen istisnai durumları, ticari elektronik iletilerin içeriğini, alıcıların ticari elektronik ileti almayı reddetme hakkını, aracı hizmet sağlayıcıların hak ve yükümlülüklerini ve alıcılar tarafından yapılacak şikâyet başvurularına ilişkin prosedürü düzenlemektedir.
Değişiklik Yönetmeliği ile ETK Yönetmeliği’ne ‘ticari elektronik ileti yönetim sistemi’ adlı yeni bir kavram getirilmiştir. Kısaca “İYS” olarak ifade edilen ticari elektronik ileti yönetimi sistemi, ticari elektronik ileti onayı alınmasına, alıcılar tarafından reddetme hakkının kullanılmasına ve şikâyet süreçlerinin yönetilmesine imkân tanıyan bir sistem olup, böylece ticari elektronik ileti mekanizmasının tek bir merkezden yönetilmesi ve şikâyet prosedürü ile hizmet sağlayıcıların denetiminin kolaylaştırılması hedeflenmiştir.
Yapılan değişiklik ile ticari elektronik ileti göndermek isteyen gerçek ve tüzel kişilere İYS’ye kaydolarak, kayıt numarası alma zorunluluğu getirilmiştir. Ayrıca, değişiklik tarihine kadar yazılı veya her türlü elektronik iletişim aracıyla alınabilecek olan onayın artık İYS üzerinden alınabilmesi imkanı da getirilmiştir. Takip edilebilmesi açısından tüm onaylar zaman damgasıyla kayıt altına alınacaktır.
Buradaki en önemli yeniliklerden biri, ne şekilde alındığına bakılmaksızın verdiği onay İYS üzerinde bulunmayan alıcılara ticari elektronik ileti gönderilemeyeceğinin hüküm altına alınmış olmasıdır. Ayrıca, İYS üzerinden alınacak onaylara getirilen bir avantaj ve fiziki veya elektronik olarak alınan onaylardan farklı olarak, İYS üzerinden alınan onaylar için hizmet sağlayıcının onayın alındığına dair ispat yükümlülüğü aranmamaktadır.
Görüldüğü üzere, bu yeni düzenleme uyarınca, tüm hizmet sağlayıcılar, hem kendilerini hem de ticari elektronik ileti gönderebilmek için aldıkları onayları İYS’ye kaydetmek zorundadır. Bu husus, elektronik ticaret alanında faaliyet gösterenler açısından oldukça önemli bir değişikliktir. Zira ETK Yönetmeliği kapsamında usulüne uygun olarak alıcıdan onay alınsa dahi, bu onayın İYS’ye kaydedilmemesi onayı geçersiz hale getirmektedir.
Bir diğer değişiklik ise, ticari elektronik iletilere ilişkin şikâyet başvurularının e-Devlet kapısı, Ticaret Bakanlığının internet sitesi veya yazılı olarak il müdürlüğünün yanı sıra İYS üzerinden yapılabilmesine olanak sağlanmış olmasıdır. Bu değişiklik ile birlikte; ticari elektronik iletilere ilişkin yapılacak şikâyetler il müdürlüğü tarafından öncelikle İYS üzerinden incelenecektir.
Peki, bu değişiklikler karşısında hizmet sağlayıcılar nasıl bir yol izlemelidir? Yukarıda bahsedilen değişikliklerin yürürlük tarihi 1 Eylül 2020’dir. Ancak,
i. hizmet sağlayıcılar tarafından ETK Yönetmeliği kapsamında daha önceden alınan onayların 1 Haziran 2020 tarihine kadar İYS’ye aktarılması,
ii. alıcıların da 1 Eylül 2020 tarihine kadar İYS’ye aktarılan onayları kontrol etmesi gerekmektedir.
Alıcıların bu kontrolü yapabilmeleri için hizmet sağlayıcılar tarafından alıcılara, (i) daha önceden vermiş oldukları onayın İYS’ye aktarıldığı, (ii) aktarılan onayları 1 Eylül 2020 tarihine kadar İYS üzerinden kontrol etmeleri, (iii) aksi takdirde bu onayların geçerli sayılacağı ve (iv) ticari elektronik ileti almamak için ret imkânının İYS üzerinden kullanılabileceği hususlarını içerir bir ileti gönderilmesi gerekmektedir.
Bu doğrultuda, alıcılar tarafından İYS’ye aktarılan onaylar kontrol edilmediği takdirde söz konusu onaylar geçerli sayılacak ve kendilerine ticari elektronik ileti gönderimi yapılabilecektir.
Hizmet sağlayıcılar için başvuru süreci başlamış olup, İYS, 2020’nin Mart ayı içerisinde başvuru yapmış olan hizmet sağlayıcıların girişine açılacaktır. Bugüne kadar alınmış olan onaylar ise İYS’ye tek tek, toplu halde veya teknik entegrasyon yoluyla aktarılabilecektir. İYS üzerinden alınacak onaylar ise İYS’nin katma değerli hizmetler kapsamında sunacağı çağrı merkezi, kısa mesaj numarası ve kısa link aracılığıyla alınabilecektir[1]. Gerek mevcut veri tabanının aktarılması gerek onayların İYS üzerinden alınması için hizmet sağlayıcılar ihtiyaç duydukları takdirde teknik destek almalıdır.
İYS’nin teknik açıdan getireceği zorluk ve kolaylıklar bu aşamada kesin değil iken İYS’ye aktarılan kişisel veriler bakımından 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde kişisel verilerin korunması hususu da dikkate alınması gereken önemli bir konudur. İYS her ne kadar onayların, bu doğrultuda alıcılara ilişkin kişisel verileri güvenli bir biçimde saklayacak ulusal veri tabanı sistemi olarak tanımlansa dahi, hizmet sağlayıcılar başta teknik olmak üzere söz konusu kişisel verilerin sızıntılar ve yetkisiz erişime karşı korunması için gerekli tüm tedbirleri almakla yükümlüdür. Aksi takdirde Kişisel Verileri Koruma Kurulu teknik önlemlerin alınmamasından ve ilgili kişilerin kişisel verilerinin hukuka aykırı olarak işlenmesinden dolayı söz konusu hizmet sağlayıcılara idari para cezası kesebilecek ve zarar gören kişilerin tazminat talep hakkı doğacaktır. Kişisel verilerin korunması hükümlerine aykırılıkların cezai yaptırıma tabi olabileceği de unutulmamalıdır.
Sonuç olarak; ticari elektronik ileti gönderiminde bulunmak isteyen tüm gerçek ve tüzel kişilerin en geç 1 Eylül 2020 tarihine kadar İYS’ye kayıt olmaları zorunludur. Bununla birlikte; bugüne kadar alıcılardan alınmış onayların İYS’ye 1 Haziran 2020 tarihine kadar aktarılması ve alıcıların da 1 Eylül 2020 tarihine kadar bu onayları kontrol etmeleri gerektiğinden, hizmet sağlayıcıların her halükârda en geç 1 Haziran 2020 tarihine kadar İYS’ye kayıt olmaları ve daha önceden alınan onayları İYS’ye aktararak alıcılara onaylarını kontrol etmelerine yönelik ileti göndermeleri gerekmektedir. Aksi takdirde, hizmet sağlayıcılar alıcılardan ETK Yönetmeliği kapsamında daha önceden onay almış olsalar dahi ticari elektronik ileti gönderimi yapamayacak veya yaptıramayacaklardır. Bu hükümlere aykırı hareket edenlere ise ETK Yönetmeliği’nin 17. maddesi uyarınca idari para cezası uygulanabilecektir.
